[Covid-19] Werking van de gemeentelijke organen – Organisatorische maatregelen

Het is niet langer mogelijk om een gewestelijke tekst toe te passen die afwijkt van de Nieuwe gemeentewet (NGW) of van het huishoudelijk reglement van de gemeenteraad. De gemeenten kunnen daarom een beroep doen op hun politiebevoegdheden om de openbare orde te waarborgen. 

Krachtens de artikelen 119 en 135 van de NGW berust deze bevoegdheid bij de gemeenteraad. In dringende gevallen moet deze bevoegdheid op grond van artikel 134 NGW uitgeoefend worden door de burgemeester. Het coronavirus en de strijd tegen zijn verspreiding zijn nieuwe, onvoorziene gebeurtenissen. De burgemeester is dus bevoegd. 

Het is zinvol te herinneren dat de politieverordeningen van de burgemeester door de raad moeten bekrachtigd worden op de eerstvolgende zitting. 

De minister van Plaatselijke Besturen heeft op 16 oktober jl. een omzendbrief rondgestuurd met daarin enkele aanbevelingen.  

Samengevat: 

• De burgemeester kan via een politieverordening maatregelen nemen om de gemeenteraden of vergaderingen van het college te houden onder voorwaarden die afwijken van de NGW op voorwaarde dat: 
  • Deze maatregelen gemotiveerd zijn door een onvoorziene gebeurtenis die gevaarlijk kan zijn voor de openbare veiligheid en waarbij hoogdringendheid gehandeld moet worden; 
  • De maatregelen moeten ook proportioneel zijn met het nagestreefde doel. 
• De mogelijkheid die in artikel 104 NGW is voorzien om een virtueel college te houden, is niet opgenomen in de NGW om een blijvend antwoord te bieden op een langdurige gezondheidscrisis zoals de crisis die we momenteel kennen. De bepaling wil deze mogelijkheid alleen maar bieden als onderdeel van een normale collegewerking. Met het oog op de huidige gezondheidscrisis moeten er veiligheidsmaatregelen worden getroffen om de continuïteit van de openbare dienst te waarborgen en de verspreiding van het virus te beperken. Deze maatregelen zouden verder kunnen gaan dan wat in artikel 104 NGW staat. 
• De burgemeester kan gedurende een bepaalde periode maatregelen opleggen die hem noodzakelijk lijken om voldoende veilig de normale werking van de gemeenteorganen te verzekeren.  
• De burgemeester moet de voorzitter van de gemeenteraad op de hoogte brengen van zijn genomen maatregelen. 
• Voorbeelden van maatregelen: de gemeenteraad in een ander lokaal laten plaatsvinden om de regels van social distancing te kunnen respecteren, minder of geen publiek toelaten, … 
  De minister van Plaatselijke Besturen raadt aan om de gemeenteraadszittingen virtueel te laten plaatsvinden indien dit technisch mogelijk is. De zitting kan ook deels fysiek, deels virtueel plaatsvinden op voorwaarde dat alle raadsleden op een gelijkwaardige manier kunnen debatteren en stemmen. 
• Voor wat betreft de stemming tijdens een virtuele vergadering, beveelt de minister de volgende procedure aan: “elk lid van het desbetreffende orgaan stuurt een individuele e-mail aan de gemeentesecretaris, die de stemmen telt en het resultaat vermeldt in het proces-verbaal van de vergadering, uiteraard met naleving van het stemgeheim”. 
• Indien er beperkt of geen publiek is toegelaten, moet de gemeente de zitting bij voorkeur op de gemeentelijke website (en niet alleen via sociale media) rechtstreeks uitzenden. De gemeente informeert hier ook de burgers van. 
• De minister vestigt ook de aandacht op het feit dat dergelijke maatregelen ook kunnen genomen worden voor de bestuursorganen van de andere lokale instellingen. “De burgemeester is namelijk verantwoordelijk voor de veiligheid over het geheel van zijn grondgebied en bij gebreke van maatregelen die door de hogere machten zijn genomen, is hij ook bevoegd om in dit verband passende maatregelen te nemen teneinde de continuïteit van de dienstverlening van de andere lokale instellingen te verzekeren”. 
• Het is ook belangrijk: 
  • de elektronische verzending van alle stukken op de agenda; 
  • de raadpleging vanop afstand (via elektronische weg) van de administratieve stukken  
  • de raadpleging vanop afstand (via elektronische weg) van de processen-verbaal van de zittingen te waarborgen. 

Om de openbare veiligheid te garanderen en de verdere verspreiding van het virus te vermijden, raadt de minister de burgemeesters aan om in de politieverordening te vermelden dat de uitvoering van de artikelen 84, 84bis, 84ter, 87, 87bis en 90 van de NGW via elektronische weg gewaarborgd blijft. 

• Omzendbrief bettrefende de organisatorische maatregelen in het kader van de gezondheidscrisis : aanpassing van de werkingsregels van de besluitvormende organen in afwezigheid van een bijzondere machtenbesluit tot regeling van deze voorzieningen.
• Modelpolitieverordening van de burgemeester tot beperking van het publiek tijdens de gemeenteraadszitting tot een maximaal mensen teneinde de sociale afstandsregels in het kader van de coronacrisis te kunnen respecteren.