De verkiezingen van 2024 komen met rasse schreden dichterbij. Met het oog daarop staan er op nationaal maar ook Europees niveau heel wat ontwerpen op de agenda, waaronder de invoering van een Europese wetgeving ter omkadering van online betaalde politieke advertenties.

De leden van het Europees Parlement hebben de wijziging van de regelgeving inzake politieke advertenties voorgesteld om de verkiezingen transparanter te maken en om ze te beschermen tegen eventuele inmenging (waarbij wordt verwezen naar de zaak Cambridge Analytica die vooral in 2018 de media beroerde).

Op dinsdag 24 januari 2023 hebben de leden van de EP-commissie interne markt en consumentenbescherming een wetsontwerp goedgekeurd dat de transparantie en de targeting van betaalde politieke advertenties reglementeert.

Wat is microtargeting via online advertenties precies?

Microtargeting is een politieke marketingstrategie, waarbij aan de hand van digitale gegevens specifieke doelgroepen van online gebruikers heel nauwkeurig kunnen worden bepaald. Politieke adverteerders kunnen informatie verzamelen over politieke voorkeuren, interesses, internetgewoonten en andere online gegevens om gepersonaliseerde reclameboodschappen tot de gebruikers te richten die hen stimuleren om in actie te komen voor een specifieke politieke kandidaat of zaak.

Ter herinnering: in november 2021 heeft de Europese Commissie een transparantieverplichting ingevoerd voor advertentieleveranciers. Concreet moesten de uitgegeven bedragen en andere normen inzake targeting vlot toegankelijk zijn. Nu wil de Europese wetgever een tekst goedkeuren die nog restrictiever is.

Doelstellingen: targetingstrategieën aan banden leggen en komaf maken met microtargeting

Volgens de tekst die aan het Europees Parlement werd voorgesteld, zouden advertentieleveranciers alleen gebruik mogen maken van de persoonsgegevens die uitdrukkelijk zijn verstrekt voor de online politieke advertentie, met instemming van de betrokkene. Online politieke advertenties zullen niet langer zodanig worden gericht dat bepaalde bevolkingsgroepen worden uitgesloten en dat andere groepen worden bevoordeeld.

Bovendien zou het ook verboden zijn om gevoelige gegevens, volgens de betekenis in de AVG[1], alsook de gegevens van minderjarigen te gebruiken voor online politieke advertenties.

Een transparantere financiering van online advertenties

Het Parlement wil ook ambitieuzer zijn op het vlak van transparantie en wil meer bepaald dat er meer informatie over dergelijke politieke reclamecampagnes ter beschikking wordt gesteld van de burgers, de overheid en de pers, zoals de identiteit van de persoon en de entiteit die de advertentie heeft gefinancierd. De parlementsleden die het ontwerp hebben opgesteld, willen eveneens strengere sancties.

Daarvoor wordt er een online databank opgericht met alle online politieke advertenties en gerelateerde gegevens.

De gewijzigde tekst zal het gemakkelijker maken om informatie over de identiteit van de geldschieter voor een advertentie te verkrijgen, maar ook over het betaalde bedrag voor de advertentie en over de herkomst van de financiering. Er zal informatie worden gepubliceerd over de eventuele opschorting van een advertentie wegens schending van de regels, over de specifieke doelgroepen en de persoonsgegevens die daarvoor aangewend zijn, en over de opvattingen en het engagement ten aanzien van de advertentie.

Nieuwe sancties in geval van overtreding van de regels

De parlementsleden willen dat er periodieke sancties kunnen worden opgelegd in geval van herhaalde schendingen en dat grote advertentieleveranciers hun diensten aan een particuliere klant verplicht gedurende twee weken moeten opschorten in geval van ernstige en systematische overtredingen.

De betrokken tekst breidt de bevoegdheden van de nationale overheden uit en geeft het Europees Comité voor gegevensbescherming de mogelijkheid om een onderzoek rond een overtreding over te nemen en om de regels te handhaven.

Tot slot willen de parlementsleden actoren die niet gevestigd zijn op het grondgebied van de Europese Unie verbieden om politieke advertenties voor de Europese Unie te financieren.

Wetgevingstraject

De tekst werd voorgesteld op de plenaire zitting van 1 en 2 februari 2023 en werd al veel gewijzigd. Hij is nu teruggestuurd naar de bevoegde commissie.

Besluit

Het Europese ontwerp van verordening op microtargeting in politieke advertenties is een belangrijke stap voorwaarts om de transparantie en de bescherming van de privacy te garanderen op het vlak van online politieke advertenties. Dankzij deze tekst zullen de Europese burgers controle over hun persoonsgegevens hebben en worden ze geïnformeerd over de manier waarop hun persoonsgegevens worden gebruikt bij de targeting van politieke advertenties. Het is een engagement ten voordele van de democratie en de online politieke transparantie.

Aangezien de Belgische politieke partijen in 2022 maar liefst 5 miljoen euro hebben uitbesteed aan reclame op Facebook en Instagram, zal Brulocalis dit dossier heel aandachtig volgen.

Bijgevoegde bestanden

  • Het voorstel van de Europese Commissie is hier terug te vinden.
  • Het persbericht van het Europees Parlement ‘MEPs toughen rules on political advertising’ (24/01/2023) kan hier worden geraadpleegd.
  • Het wetgevingstraject in het Europees Parlement is hier te vinden.

 

[1] De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) van de Europese Unie definieert gevoelige gegevens als persoonsgegevens omtrent ras of etniciteit, politieke opvattingen, godsdienstige of levensbeschouwelijke overtuigingen, vakbondslidmaatschap, genetische gegevens, biometrische gegevens voor de unieke identificatie van een natuurlijke persoon, en gegevens over de gezondheid of het seksleven of de seksuele voorkeur van een natuurlijke persoon.