De ordonnantie waarmee men de controle op de gemeentelijke vzw's wil aanscherpen, werd op woensdag 15 februari 2023 in het Belgisch Staatsblad bekendgemaakt. Ze treedt in werking met terugwerkende kracht vanaf 1 september 2022. Maar een aantal wijzigingen die deze ordonnantie doorvoert in de ordonnantie van 5 juli 2018 treedt pas in werking op 1 mei 2023: de wijzigingen in art. 42, lid 2 (verplichtingen van de gemeenten inzake het register), art. 44, par. 6 (mededeling aan het Observatorium van de referentieprijzen voor de overheidsopdrachten van de akten die onderworpen zijn aan haar advies) en art. 45, lid 1 (mededeling aan de gemeente van de lijst van de akten die door de beheersorganen zijn gesteld binnen twintig dagen nadat zij zijn gesteld).

1. Onderscheid op basis van de omvang van de vzw

De ordonnantie maakt een onderscheid op basis van de omvang van de vzw: zo zijn er micro (maximaal 10 werknemers), kleine (maximaal 50 werknemers) en grote vzw’s. Waaruit bestaat de geplande hervorming?

Alle vzw's moeten hun fundamentele akten en oprichtingsakten aan de regering blijven bezorgen, namelijk:

  • de statuten en statutenwijzigingen,
  • het beheerscontract en zijn wijzigingen,
  • de jaarrekening.
     

De bedoeling is de controle van het gewest toe te spitsen op akten die onder meer gevolgen kunnen hebben voor de verplichtingen van de gemeenten waar deze vzw’s van afhangen, en die belangrijke juridische of financiële gevolgen kunnen hebben.

De kleine vzw's moeten naast bovenstaande documenten ook de volgende documenten bezorgen aan de regering:

  • alle documenten rond overheidsopdrachten van meer dan 175.000 euro excl. btw;
  • alle documenten in verband met de concessies voor werken en diensten;
  • een lijst van alle beslissingen van hun bestuursorganen, met daarbij een korte beschrijving van alle andere beslissingen dan die welke in extenso bezorgd zijn.
     

De grote vzw's hebben dezelfde verplichtingen als de micro- en kleine vzw's. Ze moeten verder ook de volgende documenten bezorgen aan de regering:

  • de akten van de algemene vergadering;
  • de overeenkomsten;
  • het aangaan van leningen;
  • de verwerving of vervreemding van eigendomsrechten of zakelijke rechten op onroerende goederen.
     

Naast deze akten kan de regering ook elke mogelijke beraadslaging, samen met alle nodige stukken, opvragen om te kunnen nagaan of de beraadslaging in overeenstemming is met de wet en het algemeen belang.

De ordonnantie bepaalt dat beslissingen van gemeentelijke vzw’s waarin permanent een vertegenwoordiger van de regering is aangesteld en die over de voorrechten van een bijzondere commissaris beschikt, door deze vertegenwoordiger worden gecontroleerd en bijgevolg niet onder het gewone toezicht vallen.

De gemeentelijke vzw’s bezorgen aan het Observatorium van de referentieprijzen voor de overheidsopdrachten de aan haar advies onderworpen akten.

2. Aangescherpte gemeentelijke controle

De ordonnantie bepaalt uitdrukkelijk dat de akten van alle vzw's (micro-, kleine of grote) en de gedetailleerde lijsten die door de kleine en grote vzw's opgemaakt worden, ook aan de gemeente bezorgd moeten worden (en dus niet alleen aan de regering). Kleine en grote vzw's moeten de gemeente ook een lijst bezorgen van de door hun bestuursorganen genomen akten binnen twintig dagen nadat deze zijn aangenomen. Deze lijst bevat een beknopte omschrijving van alle akten, behalve de bovengenoemde in het vorige punt (onderscheid naar grootte van de vzw).

De vzw's moeten het college van burgemeester en schepenen, naast de jaarrekening, ook het jaarlijks beheersverslag bezorgen (voor zover zij volgens het Wetboek van vennootschappen en verenigingen er een moeten opmaken).

De jaarrekening en het jaarlijks beheersverslag worden elk jaar aan de gemeenteraad voorgelegd, zodat er onder meer een openbaar debat kan plaatsvinden. Het college mag deze voorlegging zelf organiseren.

Ten slotte wordt er uitdrukkelijk op gewezen dat het inzagerecht van de gemeenteraadsleden (art. 84 NGW) van toepassing is op alle akten van alle vzw's.

3. Nieuwe verplichtingen voor de gemeenten

Het register dat door het college van burgemeester en schepenen wordt bijgehouden, wordt verder uitgebouwd. Alle gemeentelijke vzw's moeten er voortaan in, niet alleen die waarmee de gemeente een overeenkomst heeft afgesloten.

Ook krijgt dit register een extra bijlage: een lijst van de gemeentelijke vertegenwoordigers in die vzw's. De twee andere al bestaande bijlagen, de statuten van de gemeentelijke vzw's en de overeenkomsten tussen de gemeente en de gemeentelijke vzw's, blijven gewoon bestaan.

Voortaan moeten het register en deze bijlagen op de website van de gemeente geplaatst worden.

Zie ook

09.02.2023 Ordonnantie wijz. sommige bepalingen betr. het administratief toezicht op de gemeentelijke v.z.w.'s (B.S., 15 februari 2023, p. 23234 – inforum nb 362232)

Ordonnantie 5 juli 2018 betr. de specifieke gemeentelijke bestuursvormen en de samenwerking tussen gemeenten (B.S., 12 juli 2018, p. 56087 – inforum nb 320864)