Groene schoolstraten

De openbare ruimte in de buurt van kleuter- en basisscholen heroverwegen om tegemoet te komen aan de behoeften van kinderen en het buurtleven te stimuleren.

In het kort

Gemeente, gebied: de stad Parijs.
Onderwerp: stedelijke voorzieningen in de buurt van kleuter- en basisscholen.
Materie: mobiliteit, stedenbouw en milieu.
Doelstelling, aard van het project: de stad aangenaam en veilig maken door de straten autovrij te maken en beplanting aan te brengen, zodat de straat een plek in de wijk wordt waar kinderen in alle veiligheid kunnen vertoeven, en tegelijk hitte-eilanden tegengaan.
Context: de kinderen in Parijse kleuter- en basisscholen zijn voor het merendeel afkomstig uit de buurt. Door schoolomgevingen veiliger en autoluwer te maken, wordt de stad op zich ook veiliger en aangenamer, vooral voor kinderen, die dan makkelijker te voet naar school kunnen gaan. Op die manier wordt de school een centraal onderdeel van het buurtleven. Door deze gebieden te vergroenen, wordt de schoolomgeving bovendien gezonder en duurzamer.
Omvang van het project: de twintig arrondissementen van het centrum van Parijs.
Rechtstreekse en onrechtstreekse begunstigde(n), profiel: de kinderen van kleuter- en basisscholen, de buurtbewoners en het buurtleven in het algemeen.
Budget: variabel.
Aansturing: de directie Wegen en Vervoer van de stad Parijs.
Bestreken periode: 300 projecten tussen 2022 en 2026.

Proces

Eerst heeft de stad Parijs een lijst opgemaakt van de scholen die voordeel konden hebben bij de aanleg van groene schoolstraten, afhankelijk van het type weg en andere criteria zoals de doorgang van openbaar vervoer en het volume van het gemotoriseerde verkeer. Er werden twee soorten inrichtingen voorzien naargelang de straten al dan niet afgesloten kunnen worden (toegang tot garages, leveringen, enz.). Het geniet altijd de voorkeur om de straten volledig autovrij te maken, desnoods door specifieke toegangsoplossingen per geval te voorzien. De straat wordt voor het verkeer afgesloten met vaste slagbomen die alleen geopend kunnen worden door de hulpdiensten, de openbare onderhoudsdiensten of een bevoegde buurtbewoner. Parkeren is er verboden, dus de hele ruimte kan voor andere doeleinden gebruikt worden. Deze ruimten worden grotendeels vergroend rekening houdend met verschillende beperkingen zoals de toegang voor hulpverleningsvoertuigen, de afstanden tussen de bomen waaraan men zich moet houden, de verstopping van het ondergrondse netwerk en de voorschriften van het Vigipirate-plan. Afhankelijk van de identiteit van de locatie worden verschillende soorten beplantingen geplant. De rest van de ruimte wordt specifiek met oog op het kind ingericht. Er worden ludieke markeringen aangebracht en er worden banken geplaatst die voor alle leeftijden comfortabel zijn. Om hitte-eilanden tegen te gaan, wordt een licht wegdek aangebracht. Daardoor zakt de temperatuur van het wegdek met ongeveer 6°C in vergelijking met een zwart wegdek.

Wanneer het verkeer absoluut moet kunnen blijven rijden in de straat, wordt aanbevolen om een voorplein aan te leggen. Dat kan door parkeerplaatsen voor en rond de school te schrappen en de trottoirs te verbreden. Ook deze zone wordt vergroend en van een licht wegdek voorzien.

Result(a)at(en) en impact

Inmiddels wordt het project al meer dan twee jaar op meer en meer plaatsen uitgerold en zijn de groene schoolstraten een groot succes. Afgezien van de arrondissementen in het westen van Parijs, waar het autobezit en -gebruik nog altijd groot zijn, stromen de aanvragen voor de aanleg van groene schoolstraten van overal binnen. Het concept is zelfs uitgebreid naar alle plaatsen waar kinderen opgevangen worden, en op veel plaatsen wordt een aanvraag ingediend om de perimeter uit te breiden. Dat de groene schoolstraten zo'n succes kennen, is mede te danken aan het Franse schoolsysteem. Voor publieke scholen is het namelijk verplicht dat de kinderen zich inschrijven in een school bij hen in de buurt. Bijgevolg wonen de meeste kinderen op nog geen tien minuten stappen van hun school, wat de actieve mobiliteit bevordert. Voor elke uitrol van het project worden openbare vergaderingen georganiseerd, waar de buurtbewoners vragen en opmerkingen kunnen formuleren. Zij maken zich over het algemeen zorgen over de bereikbaarheid voor de hulpdiensten, de geluidsoverlast dat dit op straat zou kunnen meebrengen, de impact op het werk van bepaalde beroepsgroepen en de mogelijkheden op het vlak van laden en lossen.

Om haar beleid inzake groene schoolstraten te evalueren, heeft het stadhuis van Parijs een analyse besteld bij de C.A.U.E. (Conseil d’architecture, d’urbanisme et d’environnement). Dit bureau heeft de impact bestudeerd van zes straten die geselecteerd werden op basis van hun specifieke kenmerken en die verspreid liggen over heel Parijs. In elk van deze straten vonden gedurende vijf tijdslots van telkens twee uur waarnemingen plaats, gevolgd door interviews ter plaatse met voorbijgangers en/of lokale actoren ter afronding van de analyse. Vervolgens werden de directeurs en bepaalde verantwoordelijken van de scholen in de zes bestudeerde straten opnieuw geïnterviewd, zodat zij meer dan een jaar na de veranderingen nogmaals hun feedback konden geven. Over het algemeen is de feedback van de waarnemingen en interviews in de geselecteerde straten zeer positief. Een autovrije straat garandeert de veiligheid van de kinderen. Dankzij de vrije ruimte vóór de scholen kan het lerarenkorps makkelijker communiceren met de ouders en kunnen de kinderen op straat spelen. De meeste geïnterviewde personen zijn het erover eens dat de aanleg van groene schoolstraten de leefomgeving verbeterd heeft. Uit de analyse kwamen ook een aantal negatieve punten naar voren in verband met het verkeer van andere weggebruikers. In straten die niet voor het verkeer afgesloten worden, blijven auto's door de straten rijden op tijdstippen dat dit verboden is. Hoewel zij meestal stapvoets rijden, vormt dergelijk verkeer toch een gevaar voor de kinderen en andere voetgangers. Tweewielers zijn ook nog altijd een probleem. Bromfietsers maken namelijk gebruik van de ruimte die voorbehouden is aan fietsers om door de straat te rijden. Fietsers rijden op hun beurt vaak te snel en houden geen rekening met de aanwezige voetgangers. De waarnemingen waren dan weer positiever over de ludieke inrichtingen, de vergroende delen van de straten en het stadsmeubilair. De C.A.U.E. heeft dan ook een aantal aanbevelingen geformuleerd om de bestaande groene schoolstraten verder te verbeteren en nieuwe realisaties beter uit te werken.

Al deze analyses zijn opgenomen in een synthesedocument over de waarnemingen en onderzoeken die uitgevoerd werden tussen februari 2022 en februari 2023..