“Menselijk lijden en geestelijke gezondheid in de hulpverleningsrelatie”: onder deze titel vond een vormingscyclus plaats voor de maatschappelijk werkers van de 19 OCMW's van het Brussels gewest. Een immersief en origineel experiment van vier dagen, het resultaat van een samenwerking tussen de Federatie van Brusselse OCMW's en het Collectif Psychosocial Umoya.

Uit het laatste rapport van de WHO over de geestelijke gezondheid wereldwijd blijkt dat een op de vier mensen op enig moment in zijn leven aan een geestelijke stoornis lijdt.

De geestelijke gezondheid wordt bepaald door vele biologische, sociale (werkgelegenheid, huisvesting, onderwijs, ...), ecologische, culturele en andere factoren…

Onderzoek bevestigt immers het bestaan van een sterke economische kloof in de prevalentie van psychische stoornissen in België. Eenvoudig gezegd: hoe armer de mensen zijn, hoe slechter hun geestelijke gezondheid is. Het Intermutualistisch Agentschap zegt daarover: “Personen uit de laagste klasse blijken, in 2016, een bijkomend risico van 149% te vertonen op een psychiatrische ziekenhuisopname dan mensen die tot de hoogste klasse behoren”.

Volgens gegevens van Eurostat loopt in 2018 20% van de Belgische bevolking het risico op armoede of sociale uitsluiting. En volgens de auteurs van het intersectorale verslag over “de evolutie van de sociale en gezondheidsproblemen 2013-2018” hebben we te maken met “de toenemende bestaansonzekerheid onder de burgers en complexe eisen als gevolg van armoede”.

De coronapandemie heeft deze tendens nog versterkt door de snelle verslechtering van de sociaal-economische situatie van kwetsbare groepen.

De gevolgen van deze gezondheidscrisis, samen met de opeenvolgende sociale en economische crises, benadrukken acuut een precaire situatie die verschillende lagen van de bevolking treft.

Als gevolg van het isolement en de “opsluiting” van de burgers is een groot aantal psychische stoornissen aan het licht gekomen, de OCMW-medewerkers zijn er als eerste getuige van. In een complexe dagelijkse beroepspraktijk, is er meer nood aan een meer gedetailleerde lezing van sociaal leed en de psychische stoornissen die erdoor worden veroorzaakt.

Tijdens de opleiding, die vier dagen duurde, konden aan de hand van getuigenissen van OCMW's aandachtspunten worden uitgewerkt over de specifieke kenmerken van de begeleiding van mensen die in grote moeilijkheden verkeren, waarbij de nadruk werd gelegd op zaken die verband houden met het maatschappelijk lijden en de geestelijke gezondheid van migranten en drugsverslaafden. Daarbij werd de eigen professionele situatie met betrekking tot het beroepsgeheim in vraag gesteld.

Afwisselend werden er presentaties gegeven en konden we luisteren naar getuigenissen van externe sprekers, specialisten in uiteenlopende thema's. Tijdens deze opleiding kon men ook op een participatieve manier praktijken uitwisselen. De deelnemers kregen persoonlijke en professionele tools aangereikt. Ook werd nog eens benadrukt dat netwerken belangrijk is als ondersteuning van de dagelijkse praktijk.